Ron Stam ‘Uitspraken moeten voor zich spreken’

OSR juridische opleidingen laat rechters aan het woord en vraagt hen naar hun achtergronden en ervaringen in de praktijk. 

Welke uitspraak is je het meest bijgebleven?

Uitspraken moeten voor zich spreken. En daarom onthoud ik mij normaal gesproken van een toelichting op uitspraken waaraan ik zelf meewerkte. Ik maak een uitzondering voor de uitspraak van 20 januari 1995 uit de begintijd van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) waaruit ik belangrijke lessen leerde.

De zorgverzekeraar weigert toestemming voor een gecombineerde lever- en niertransplantatie voor de helft van een tweejarige tweeling, omdat die behandeling experimenteel is én in het buitenland moet gebeuren. Ik stuit bij toeval in de kastvoorraad op het dossier, besef dat iedere dag vertraging het leven van de peuter verder op het spel zet en schrik dat het verzoek om versnelde behandeling over het hoofd is gezien.

Les 1: Vraag altijd afzonderlijk om een voorlopige voorziening of versnelde behandeling en verberg dat nooit in een beroepschrift.

Les 2: Advocaten zijn soms te beleefd en bescheiden, hier had de advocaat best na een paar weken mogen bellen waarom hij nog niets had gehoord.
Mijn inspectie van de kast vond plaats op maandag 16 januari 2015. Mijn collega’s onderschreven dat op de kortst mogelijk termijn een zitting moest plaats vinden, maar hoe snel kon dat?

Les 3: Op grond van artikel 8:52 Awb kan de bestuursrechter een zaak versneld behandelen en iedere termijn verkorten. Oók de termijn voor het uitschrijven van een zitting.

De zitting vond plaats op de volgende woensdag. De behandelend kinderarts kwam zelf naar de zitting en doordrong ons van de urgentie van de behandeling. Waarom de afwijzende beschikking geen stand hield, valt in de uitspraak te lezen. Vrijdag 20 januari 2015 volgde de uitspraak, gewezen door de meervoudige kamer op een termijn van twee dagen.

Les 4: een beroepsprocedure bij de rechtbank hoeft, als het echt moet, van begin tot de uitspraak niet langer dan een week te duren.

De uitspraak is nog opmerkelijker door de toestemming die de rechtbank zelf gaf voor (vergoeding van) de dubbele transplantatie. Zelfs nu een vergaande manier van zelf voorzien, maar in die tijd, waar de rechter nieuwe besluitvorming steeds aan het bestuur overliet, ronduit spectaculair.

Les 5: Na gegrondverklaring en vernietiging van het bestreden besluit, zet de bestuursrechter zich tijdelijk op de stoel van het bestuur en neemt, als hoofdregel, zelf de rechtmatige beslissing. Het heeft even geduurd, maar het is inmiddels gemeengoed (artikel 8:41a Awb).

En dande onverwachte les: de werkelijkheid is soms anders dan het lijkt.

Vele jaren later maak ik samen met de inmiddels oud directeur van de betrokken verzekeraar deel uit van een raad van commissarissen van een zorginstelling. Hij geeft mij antwoord op een vraag die mij dan al vele jaren bezig houdt. De zorgverzekeraar heeft namelijk geen hoger beroep ingesteld tegen de uitspraak. Dat wekt verbazing, daar leek toch veel aanleiding voor? En dan volgt een verrassende ontknoping: “wij waren heel blij met jullie uitspraak”. Wat? Ja, wij waren blij. Wij wilden namelijk al direct de behandeling vergoeden, maar het ministerie lag daarin dwars. En met de uitspraak van de rechtbank wisten wij eindelijk het ministerie te overtuigen.

De operatie vond plaats en slaagde. Hoe het het jochie verder verging, weet ik niet, maar het beschermengeltje dat in 1995 zijn dossier in de voorraadkast bescheen, helpt hem vast en zeker nog steeds.

De laatste les is deze. Het bestuursrecht is geweldig en ons werk als jurist doet er toe. Als er één ding is dat ik wil overbrengen, is het de vonk die het enthousiasme in mijn cursisten ontsteekt. Gelukkig is mijn enthousiasme voor ons vak ongetemperd groot en aanstekelijk.

Ron Stam werkt als rechter bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven. Hij begon als rechter in 1991 en werkte achtereenvolgens (als bestuursrechter en strafrechter) in de rechtbanken Amsterdam en Noord-Holland, en de Centrale Raad van Beroep. Hij is daarnaast verbonden als docent aan diverse onderwijsinstellingen en heeft enkele publicaties op zijn naam staan, waaronder het boek Optreden ter zitting, wenken voor de bestuursrechter. Een rode draad in zijn bezigheden is communicatie en daaruit vloeit voort dat hij tevens actief is in trainingsactiviteiten.