Gert Jan Mulder: ‘Mensen met schulden hebben goede hulp én perspectief nodig.’

Terug naar overzicht
13 mei 2019

In Nederland hebben 94.000 mensen een beroep gedaan op gemeentelijke schuldhulpverlening. Adviseur en trainer Gert Jan Mulder is docent bij OSR juridische opleidingen en schat het werkelijke probleem drie keer zo groot: ‘De gedachte is dat één op de vijf huishoudens risicovolle schulden heeft. Veel van die mensen blijven helaas lang onder de radar, waardoor problemen groter en oplossingen ingrijpender worden.’ Als de juiste aanpak wordt gekozen kan een goede schuldhulpverlener of bewindvoerder volgens Gert Jan enorme toegevoegde waarde hebben: ‘Bij OSR leiden we financiële zorgverleners op en leren we hen hoe ze mensen écht kunnen helpen door zowel structuur aan te brengen als perspectief te bieden.’

Gemeenten hebben bij wet de taak gekregen om inwoners met geldproblemen te helpen. Elke gemeente regelt dat op een andere manier. De ene gemeente heeft een ruimhartige, de andere een sobere voorziening. Sommige gemeenten doen het zelf en andere besteden het uit. Gert Jan: ’In hoofdlijnen zijn er verschillende niveaus van financiële zorgverlening die afhankelijk zijn van de omvang van de schuld, de zelfredzaamheid van een persoon en eventuele andere problemen. Soms is de inzet van een budgetcoach of schuldhulpverlener genoeg, in andere gevallen is de stap naar de rechter voor het aanwijzen van een bewindvoerder meer voor de hand liggend. Bij OSR bieden we voor die verschillende rollen opleidingen. Voor juristen én niet-juristen. Ook behandelen we de beste aanpak voor samenwerking tussen de verschillende professionals binnen het werkveld van de schuldenproblematiek. Zo kan een beschermingsbewindvoerder bijvoorbeeld stabiliseren, terwijl de schuldhulpverlener voor de concrete oplossingen zorgt.’

Koopverslaving

Geldschulden komen niet alleen voor bij mensen die rondkomen van een uitkering, vertelt Gert Jan: ‘Het gaat juist ook om mensen met een baan of om zelfstandige vakmensen. Mensen met een inkomen krijgen immers makkelijker toegang tot allerlei kredietfaciliteiten. De ZZP-ers krijg je meestal moeilijk in beeld, maar geldproblemen van werknemers worden zichtbaar als er door instanties een loonbeslag bij de werkgever wordt ingediend.’ Gert Jan geeft als voorbeeld hoe hij in opdracht van een grote werkgever een fabrieksmedewerker en diens vrouw heeft geholpen. ‘Het echtpaar woonde in een koophuis en bleek een enorme stapel onbetaalde nota’s te hebben. Aan het licht kwam dat de vrouw, die al jaren in de ziektewet zat, een koopverslaving had. De schulden waren zo hoog opgelopen, dat ik de financiën van het echtpaar moest overnemen.’

Menselijke aanpak

‘Ik heb geen waardeoordeel over de soms wonderlijke manier waarop mensen in problemen raken. Dat is belangrijk in dit vak,’ zegt Gert Jan, ‘we zijn allemaal mensen en het is soms moeilijk om onze problemen te erkennen. Het gaat lang niet altijd over meer kopen dan financieel past, maar ook vaak genoeg over het niet kunnen overzien van alle voorwaarden en verplichtingen die bij uitkeringen en toeslagen horen.’ Gert Jan heeft inmiddels een aanpak ontwikkeld die steeds meer mensen er weer bovenop helpt: ‘Je begint altijd met het inventariseren van wat er nu precies speelt en hoe het zover gekomen is. Dan volgt het stabiliseren van de situatie, zodat problemen niet verergeren. Daarna ga je pas beginnen met oplossingen, onder andere door mensen te helpen hun financiële beheer te verbeteren. In het geval van de mevrouw met de koopverslaving ben ik ook in gesprek gegaan over de verantwoordelijkheid die ze zal moeten nemen om zelf hulp te zoeken om herhaling te voorkomen. Het heeft geen zin om schulden op te lossen als je niets aan de oorzaken doet.’

Perspectief na streng traject

‘We hebben in Nederland best een mooi systeem,’ vervolgt Gert Jan, ‘waarin mensen met problematische schulden in drie jaar tijd zo veel mogelijk moeten terugbetalen en daarna de restschuld krijgen kwijtgescholden. Dat lijkt een beloning, maar zo voelt dat niet voor de betrokkenen. Je krijgt namelijk drie jaar lang een streng traject opgelegd, dat grote impact op je dagelijkse leven heeft. Een goede schuldhulpverlener helpt mensen een perspectief te formuleren, zodat ze weten waar ze die drie jaar hard voor werken. Het gaat om de doelen en dromen voorbij de schulden. Als je daarover kunt praten, dan krijgen mensen weer hoop.’

Doorbreken van het patroon

Ondanks de vaak treurige verhalen, blijft het vak Gert Jan boeien. ‘Mijn interesse is ooit gewekt doordat ik ben opgegroeid in Oost-Groningen, waar armoede en geldproblemen van generatie op generatie werden doorgegeven. Daarna heb ik gewerkt voor een kredietbank, waar ik ontdekte dat de kinderen en kleinkinderen van de eerste schuldenaars van die bank vandaag nog steeds cliënt zijn. Het menselijke gedrag verwondert me keer op keer.’ Met een glimlach besluit Gert Jan: ‘Dit is niet een vak waarvan je droomt als je zestien bent. Het helpt als je al wat levenservaring hebt opgedaan. Hoe meer waardevrij je kunt zijn in relatie tot de klant, hoe groter het succes is dat je samen kunt bereiken. Het is soms prachtig om te zien hoe mensen ondanks ingewikkelde omstandigheden overeind blijven en patronen doorbreken. Die bevlogenheid hoop ik ook op anderen over te brengen.’

Mr. Gert Jan Mulder

Gert Jan Mulder is directeur van Inversis, een advies- en trainingsbureau voor alle facetten in de financiële zorgverlening. Bij OSR is Gert Jan mede-ontwikkelaar en docent van verschillende cursussen en trainingen: Leergang Wnsp en Basisopleiding tot professioneel Beschermingsbewindvoerder

Leergang Wsnp Basisopleiding tot professioneel beschermingsbewindvoerder
'Gert Jan Mulder: ‘Mensen met schulden hebben goede hulp én perspectief nodig.’