Bernard de Leest: ‘Sociaal advocaten zijn belangrijke probleemoplossers die onze rechtsstaat beschermen.’

Op zijn LinkedIn-profiel staat de aanbeveling: ‘een professional met een groot gevoel voor sociale rechtvaardigheid en oog voor de gewone menselijke dingen van het leven.’ Advocaat Bernard de Leest glimlacht en zegt dat hij inderdaad sterk intrinsiek gemotiveerd is. Ook na 40 jaar gaat hij nog steeds met veel plezier naar zijn werk. Voor OSR juridische opleidingen is hij al sinds jaar en dag één van de ervaren en zeer gewaardeerde – met een 9,1 – praktijkdocenten binnen het sociaal domein. Bernard is daarbij een man met een missie: ‘In een rechtvaardige samenleving moeten ook mensen zonder grote portemonnee de beste rechtsbijstand kunnen krijgen als ze dat nodig hebben. Anders komt de rechtsstaat in het geding.’

Gefinancierde rechtsbijstand

‘Het piept en het kraakt in het juridische systeem’, betoogt Bernard. ‘Sociaal advocaten worden ver onder de maat betaald. Dat heeft de minister ook al bevestigd, maar desondanks worden de rechterlijke macht en de sociale advocatuur nog steeds als een kostenpost gezien. De rechtsstaat verschaft echter juist stabiliteit en geeft burgers duidelijkheid en vertrouwen. De zekerheid dat mensen gesteund worden wanneer het misgaat en kunnen rekenen op goede rechtsbijstand ligt al een tijdje onder vuur. Als er alleen nog recht is voor degenen die het kunnen betalen, krijg je klassenjustitie. Gefinancierde rechtsbijstand zorgt er juist voor dat een samenleving beter draait.’ Dat blijkt ook uit een recent rapport van de OESO: Equal access to justice for inclusive growth: putting people at the centre.

Verouderd stelsel

Bernard is voorstander van een sociaal zekerheidsstelsel dat past bij de huidige tijd: ‘Het huidige stelsel is verouderd. De maatschappij verandert razendsnel. Digitalisering en privacywetgeving beïnvloeden bewijsvoering in zaken. Flexibilisering en de opkomst van de platform-economie hollen ons bestaande stelsel uit. Grote internationale bedrijven bedenken nieuwe constructies waarbij mensen niet meer verzekerd zijn tegen arbeidsongeschiktheid of geen pensioen op kunnen bouwen. Sommige mensen worden op deze manier optimaal beschermd, anderen totaal niet. Tegelijkertijd is er een enorme vraag naar arbeid, dus daar moeten we iets mee.’

Probleemoplossers

Bernard noemt sociaal advocaten belangrijke probleemoplossers die helpen de rechtsstaat overeind te houden; helden die het recht van de zwaksten beschermen. ‘Zodra de toegang tot het recht ergens geblokkeerd wordt, zijn er altijd partijen die daar weer misbruik van maken’, zegt Bernard, ‘dat gebeurt gewoon. In dit krachtenveld moet de sociaal advocaat stevig in zijn of haar schoenen staan.’ Bernard geeft een voorbeeld van misbruik: ‘In de wet rechtsbijstand geldt: als jouw belang kleiner is dan 500 euro, dan heb je geen recht op een gefinancierde rechtsbijstand. Er zijn partijen die een grotere vordering op een particulier hebben en die het bedrag ophakken in stukken van 499 euro en die dan afzonderlijk voor de rechter brengen. Ze gokken erop dat een particulier op die manier geen problemen kan veroorzaken.’

Best practices

Het delen van kennis en best practices krijgt veel aandacht in de cursussen die Bernard bij OSR juridische opleidingen geeft. ‘Door ervaringen uit te wisselen krijgen deelnemers inspiratie en ideeën voor uitvoering in hun eigen praktijk. In het sociaal domein is regelmatige bijscholing belangrijk, omdat er voortdurend veel verandert’, zegt Bernard. ‘Een sociaal advocaat moet weten waar onze sociale zekerheid vandaan komt en waar deze op gebaseerd is. Ook moet hij of zij weten wat de actuele ontwikkelingen zijn en hoe je daarop kunt anticiperen. In de cursussen leren cursisten hoe ze zo efficiënt en effectief mogelijk binnen de bestaande regelgeving kunnen werken. Ze leren de slimmigheden die in het systeem zitten goed kennen, zodat ze alles uit de wetgeving kunnen halen.’

Helikopterblik

‘We hebben een stelsel dat buitengewoon complex is’, vervolgt Bernard. ‘We moeten met elkaar bewaken dat we een stelsel hebben dat goed werkt. Want als iedereen toegang tot de rechter heeft, houden mensen zich beter aan de regels. In de cursussen van OSR benaderen we de actualiteit zo holistisch mogelijk. We bekijken de casuïstiek vanuit verschillende invalshoeken. We zorgen dat advocaten een helikopterblik krijgen.’ Hij geeft een paar voorbeelden: ‘Hoe kun je bewijzen dat iemand niet meer kan werken, terwijl het UWV gelooft van wel? Hoe ga je om met bewijsvoering die is verworven met nieuwe technologie?’ In dit rechtsgebied zijn de belangen groot, want het heeft grote impact op levens van mensen.’ Bernard vindt OSR juridische opleidingen de logische plek voor onderwijs en bijscholing binnen het sociaal domein: ‘OSR is de pionier op het gebied van sociaal zekerheidsrecht. Daar mag best wat meer mee gepronkt worden.’